Χριστόψωμο λέγεται γενικά το ψωμί (καρβέλι) ή κουλούρα που οι Ελληνίδες νοικοκυρές έχουν παρασκευάσει 2-3 ημέρες προ των Χριστουγέννων ειδικά για τη μεγάλη αυτή θρησκευτική γιορτή. Η μόνη διαφορά με τα άλλα συνήθη ψωμιά είναι ο πλούσιος του στολισμός με διάφορα κεντήματα (κεντίδια) ή «πλουμίδια» όπως ονομάζονται.
Ένα κεφαλαίο Β συμβολίζει το ζυγό του αλετριού (από την ιστορία της σποράς) ενώ άλλες παραστάσεις αλέτρι βόδια κλπ συμβολίζουν το αυτό. Στο άλλο μισό της επιφάνειας του Χριστόψωμου με «σωρό» ζύμης παρίσταται η «στοίβα» (οι θημωνιές), πλαισιωμένη με φύλλα αμπέλου και ελιάς, η προσδοκία, το όνειρο για το ερχόμενο Καλοκαίρι. Επίσης πολλές φορές απεικονίζεται και το σπίτι στο οποίο και θα έρθει η ευτυχία της χρονιάς μια ιδιαίτερη σημασία που τονίζεται και στα κάλαντα:
«Σ΄ αυτό το σπίτι πού ΄ρθαμε πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρονιά να ζήσει»
Ασφαλώς και δεν εννοείται ράγισμα πέτρας αλλά την απευχή του θανάτου που με τους θρήνους και ολοφυρμούς μπορούν να κάνουν και «τις πέτρες να ραΐσουν» γι΄ αυτό και αμέσως μετά η ευχή καμιά συμφορά κι ο νοικοκύρης χίλια χρόνια να ζήσει. Αυτό το ψωμί αφιερώνεται στη Γέννηση του Χριστού που θα στέρξει να μεταβάλει τα «πλουμίδια» σε ευλογημένη πραγμάτωση. Αυτή είναι και η βάση της λατρευτικής ψυχολογίας από πανάρχαιους χρόνους της ελληνικής φυλής που βεβαίως έχει προσαρμοστεί στη νεότερη θρησκεία της.
ΠΗΓΗ
ΥΛΙΚΑ :
- 3 φακελάκια ξερή μαγιά
- 8 φλιτζάνια αλεύρι δυνατό αλεύρι ή για τσουρέκια (1120 γρ) και λίγο περισσότερο θα χρειαστεί ανάλογα τα αυγά
- 1 και 1/2 φλιτζάνια ζάχαρη
- 2 φλιτζάνια πλήρες γάλα χλιαρό(480 ml)
- 1/2 κουταλάκι του γλυκού σπόρους γλυκάνισου
- 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
- 1 κουταλάκι του γλυκού ξύσμα από φλούδα πορτοκαλιού
- 1 κουταλάκι του γλυκού μαστίχα ή κακουλέ
- 125 γρ (1 ραβδί) ανάλατο βούτυρο, λιωμένο ελαφρά
- 4 αυγά μέτρια ελαφρώς χτυπημένα
- 1 μεγάλο κρόκο αυγού, ελαφρώς χτυπημένο με 1_2 κουταλιες της σούπας πλήρες γάλα, για το τέλος
- καρύδι ολόκληρο
ΕΚΤΕΛΕΣΗ :
- Σε ένα μπολ διαλύουμε τη μαγιά μαζί με 1 φλιτζάνι αλεύρι, και 3-4 κουταλιές από την ζάχαρη και το γάλα χλιαρό και αφήνουμε σκεπασμένο για 1 ώρα να φουσκώσει
- Σε ένα άλλο μπολ κοσκινίζουμε τα 7 φλιτζάνια αλεύρι και ανακατεύουμε και την υπόλοιπη ζάχαρη, τους σπόρους γλυκάνισου, το αλάτι, το ξύσμα πορτοκαλιού, και μαστίχα ( εγώ έβαλα κακουλέ, δεν τρώνε οι μικρές την μαστίχα). Κάνουμε μια λακκούβα στο κέντρο του μείγματος του αλεύρου, και προσθέτουμε το μείγμα του γάλακτος και της μαγιάς και τα αυγά. Ζυμώνουμε τα συστατικά με τα χέρια μας προσθέτουμε στην συνέχεια και το βούτυρο και συνεχίζουμε να διπλώνουμε-ζύμώνουμε την ζύμη, μετά από λίγο ζύμωμα γυρίζουμε τη ζύμη σε μια ελαφρά αλευρωμένη επιφάνεια, και ζυμώνουμε, προσθέτοντας περισσότερο αλεύρι αν χρειαστεί, μέχρι να έχουμε μια ζύμη μαλακιά εύπλαστη απαλή σαν του το λοβό του μωρού , που δε θα κολλάει στα χέρια μας περίπου 15 λεπτά. Εγώ την ζύμωσα στον αρτοπαρασκευαστή σε πρόγραμμα ζυμώματος
- Μεταφέρουμε τη ζύμη σε ένα ελαφρώς λαδωμένο μπολ. Καλύπτουμε με πλαστική, και αφήνουμε να φουσκώσει σε ζεστό μέρος μέχρι να διπλασιαστεί σε όγκο,1-1/2 έως 2 ώρες.
- Βάζουμε σε δύο αντικολλητικά ταψιά λαδόκολλα 22-23 εκατ, μοιράζουμε την ζύμη στα και δίνουμε στο ψωμάκι μας το σχέδιο πού θέλουμε αν κολλάει η ζύμη βάζουμε λίγο καλαμποκέλαιο στα χέρια μας ....Καλύπτουμε τα ψωμάκια μας με πλαστική καθαρή σακούλα και αφήνουμε το να αυξηθεί λίγο για 20 λεπτά
- Όσο η ζύμη ξεκουράζετε στα ταψιά μας ετοιμάζουμε με την ζύμη που αφήσαμε στην άκρη τα κεντήματα Έπειτα τα τοποθετούμε στο ταψί μας όπως φαίνεται στις φωτογραφίες μου παρακάτω
- Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 180 βαθμούς. Βουρτσίζουμε με ένα πινέλο το αυγό .Ψήνουμε στους 170 μέχρι να ροδίσουν, περίπου 45 λεπτά. Μεταφέρουμε σε μια σχάρα και αφήνουμε να κρυώσει για 15 λεπτά αφαιρούμε το ψωμί από το ταψί μας
- Λίγα μυστικά για την ζύμη των κεντημάτων :
- Αφού μοιράσουμε την ζύμη μας,στα δύο ταψιά την αφήνουμε να ξεκουραστεί σκεπασμένη .. όσο η ζύμη ξεκουράζετε εμείς παίρνουμε την άλλη ζύμη που αφήσαμε για το κέντημα και την ζυμώνουμε καλά με τα χέρια μας στο πάγκο εργασίας με λίγο αλεύρι να γίνει λεία και με λίγο αλεύρι την μοιράζουμε και σχηματίζουμε τα κορδόνια και τα λουλουδάκια και πουλάκια
- Θέλουμε η ζύμη των κεντημάτων να είναι λίγο πιο σκληρή από την υπόλοιπη ζύμη. Προσπαθούμε ο χρόνος κατασκευής των κεντημάτων να είναι ο ίδιος με το χρόνο ξεκούρασης της ζύμης στο ταψί ..... Δηλαδή ..Όσο δημιουργούμε τα κεντήματα τα προσθέτουμε στο ταψί μας..ταυτόχρονα ενώ εκείνη φουσκώνει και όταν πια είναι έτοιμη την παίρναμε με το διαλυμένο αυγό και λίγο γάλα και ψήνουμε αμέσως ...Δεν θέλουμε η ζύμη των κεντημάτων να φουσκώσει. ..
- Αφήνουμε να κρυώσει εντελώς στη σχάρα.
Καλημέρα σας ! Χαρούμενη Κυριακή !! 🎄🍞🥖🎅 ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΨΩΜΟ 🎅🥖🍞🎄
Ας ετοιμαστούμε φέτος που ο χρόνος μας είναι αρκετός ...ας ετοιμάσουμε για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι μας
.το δικό μας ..χριστόψωμο .https://plathozymarakia.blogspot.com/2015/12/blog-post_25.html?m=1
Το Χριστόψωμο είναι το ψωμί που φτιάχνουν οι γυναίκες προς τιμήν του Χριστού με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Είναι το ευλογημένο ψωμί του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Τη μορφή, το σχήμα και τον στολισμό τού ψωμιού αυτού κανονίζουν οι τοπικές συνήθειες.
Στα περισσότερα μέρη, στη μέση της επιφάνειας του χριστόψωμου σχηματίζουν με ζυμάρι το σημείο τού σταυρού και στις άκρες του τοποθετούν αμύγδαλα και καρύδια, που αποτελούν σύμβολα πλούσιας παραγωγής. Η διακόσμησή του καθορίζεται ακόμη και από το επάγγελμα τού νοικοκύρη. Έτσι, αν αυτός είναι γεωργός ή τσοπάνης, στο χριστόψωμο σχηματίζουν βόδια και αλέτρι ή πρόβατα και κατσίκια. Σε μερικά μέρη μέσα στο ζυμάρι βάζουν κι ένα νόμισμα ή κάποιο άλλο σημάδι, για να φανεί, κατά το μοίρασμα, ο τυχερός τού σπιτιού.
Από τα πιο εντυπωσιακά ήταν το σαρακατσάνικο χριστόψωμο, με ολόκληρες παραστάσεις πάνω του από την ποιμενική ζωή. Οι Σαρακατσάνοι θεωρούν τα Χριστούγεννα ως καθαρά ποιμενική εορτή και είναι περήφανοι γιατί ο Χριστός γεννήθηκε ανάμεσα σε τσοπάνηδες και πρόβατα.
Στην Κρήτη, το ζύμωμα του χριστόψωμου αποτελεί μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούνται ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα, ενώ κατά το ζύμωμα οι γυναίκες τραγουδούν: «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει». Αρχικά, πλάθουν το ζυμάρι και παίρνοντας τη μισή από τη ζύμη φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη μισή φτιάχνουν με λωρίδες ένα σταυρό. Στο κέντρο του σταυρού βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Την υπόλοιπη επιφάνεια τη διακοσμούν με διάφορα σχήματα, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς ή πουλιά. Η διακόσμηση αυτή τονίζει το σκοπό του Χριστόψωμου και εκφράζει τις προσδοκίες των πιστών για καλή σοδειά και παραγωγή των ζώων.
Την ημέρα των Χριστουγέννων, κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος, ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ' όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Πολλοί παρομοιάζουν τη διαδικασία αυτή με το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας.
Σε ορισμένα μέρη, όπως στην Αιτωλία, περίμεναν προτού το κόψουν να περάσει πρώτα ο παπάς να το ευλογήσει. Έπαιρνε έτσι το χριστόψωμο θέση ιερής αρτοκλασίας. Τελειώνοντας την ευχή που έλεγε, ο παπάς έπαιρνε το χριστόψωμο και, κρατώντας το με τα δυο του χέρια, το τσάκιζε πάνω στο κεφάλι του. Αν το κομμάτι που κρατούσε με το δεξί χέρι ήταν το μεγαλύτερο, σήμαινε ότι ο πολύς χειμώνας πέρασε και θα γλυτώσουν πρόβατα και κατσίκια από το κρύο. Αντίθετα, αν το μεγαλύτερο κομμάτι βρισκόταν προς τα αριστερά, οι οιωνοί για τα ζώα και τα γεννήματα δεν ήταν και πολύ αίσιοι.
Παρόμοιες μαντικές συνήθειες κυριαρχούσαν και αλλού. Στα Επτάνησα, το βράδυ της παραμονής έπαιρναν το χριστόψωμο και πήγαιναν κοντά στη φωτιά. Ο νοικοκύρης έριχνε λάδι ή κρασί στη φλόγα. Αν μεγάλωνε, αυτό ήταν καλός οιωνός για το σπίτι· αν έσβηνε, κακός.
Το έθιμο του Χριστόψωμου αποτελεί μια συνήθεια βαθιά ριζωμένη στη χώρα μας και θεωρείται έργο θείο κι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Κατά τόπους, το συναντάμε σε παραλλαγές μορφών ή ονομασιών όπως: «το ψωμί του Χριστού», «Σταυροί», «βλάχες» κ.ά.
Εκτός από τα καθαυτό χριστόψωμα συνηθίζονται και άλλου είδους ψωμιά για τα Χριστούγεννα. Στη Δυτική Μακεδονία ζυμώνουν μικρά ψωμάκια για τα παιδιά που λένε τα κάλαντα, καθώς και ειδικές κουλούρες για τα βόδια και τα άλλα ζώα του σπιτιού τους. 🎄🍞🥨🥖🎅
(Πηγή: Σαν Σήμερα)
- Μπορούμε να διατηρήσουμε το Χριστόψωμο τυλιγμένο με διάφανη μεμβράνη ή σε σακουλάκι τροφίμων 3 ημέρες.και να κρατήσει το αφράτο του .
Αν σας αρέσουν οι συνταγές μου μπορείτε να με παρακολουθείτε και στη σελίδα Facebook Πλάθω ζυμαρακια με τα δυο χεράκια για να βλέπετε τις καινούριες συνταγές!
