Ο ΑΡΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΤΡΙΦΩΝΑ

Άρτος του Αγίου Τρύφωνα.

Ο Άγιος Τρύφωνας

Την πρώτη Φεβρουαρίου τιμά η Εκκλησία μας τη μνήμη του Αγίου Τρύφωνα, που έχει καθιερωθεί στην εθιμική λατρεία ως ο προστάτης των αμπελουργών. Ο Άγιος παρουσιάζεται μάλιστα στις νεώτερες λαϊκές αγιογραφίες ως “νέος, αγένειος, σγουρομάλλης, κρατών κλαδευτήρι”, εργαλείο δηλαδή με το οποίο γίνεται η κύρια αμπελουργική εργασία της χρονικής αυτής περιόδου. Πουθενά στο Συναξάριό του δεν αναφέρονται επεισόδια από το βίο ή τα θαύματά του, που να συνδέουν τον Άγιο με το αμπέλι και το κρασί. Πώς συσχετίσθηκε λοιπόν ο Μεγαλομάρτυρας Τρύφωνας με την άμπελο και το μεθυστικό της προϊόν ;

Ο Άγιος Τρύφωνας γεννήθηκε στη Λάμψακο, παραλιακή πόλη της Φρυγίας, και μαρτύρησε το 249 μ.Χ., όταν αυτοκράτορας του Ρωμαϊκού κράτους ήταν ο Δέκιος, στη Νίκαια της φρυγικής Βιθυνίας. Η περιοχή ήταν ξακουστή για τους αμπελώνες της όπως και όλα τα παράλια της Προποντίδας. Εκεί βρίσκονταν πόλεις που φημίζονταν για την αφθονία των κρασιών τους: η Ραιδεστός, η Κύζικος και η περιοχή της Βιθυνίας με τα κρασιά της Τρίγλειας, της Κίου, της Νίκαιας. Ο Άγιος πολιούχος της Νίκαιας συνδέεται λοιπόν καταρχήν με την άμπελο και τον οίνο λόγω ...προέλευσης από περιοχή παραγωγής οίνων ποιότητος, αφού λίγες ήταν οι βυζαντινές επαρχίες, που μπορούσαν να καυχηθούν για τον οίνο τους τόσο όσο οι περιοχές της Προποντίδας. 

 Η λαϊκή παράδοση συνδέει τον Άγιο με τα αμπέλια και τους αμπελουργούς μέσω ευρύτατα διαδεδομένης στο βαλκανικό χώρο αφήγησης. Σύμφωνα με μια παραλλαγή ο Άγιος Τρύφωνας κλάδευε το αμπέλι του αδιαφορώντας για τις αντίθετες υποδείξεις της Παναγίας και έκοψε τη μύτη του. Η φράση - κλειδί “κλαδεύω έτσι κι όχι έτσι, είπε κι έκοψε τη μύτη του” συνοδεύεται από χειρονομία χαρακτηριστική της τεχνικής του κλαδέματος, χωρίς την οποία ο ακροατής αδυνατεί να αντιληφθεί πώς ακριβώς ακρωτηριάσθηκε ο Άγιος. Με αυτήν την “τεχνολογική αφήγηση” εξηγείται η λατρευτική αποχή από την εργασία στ’ αμπέλια που τηρούν όλοι οι αμπελουργικοί πληθυσμοί. Την απαγόρευση εκφράζουν ρητά οι Στενημαχίτες : “Ας έρθ’ τ’ Αϊ Τρύφου η μέρα πρώτα, κι απέει πιάν’ς του σβανά στου χέρι σ’”. Η πρώτη του Φεβρουαρίου αποτελεί στη λαΪκή συνείδηση το θεσμοθετημένο χρονικό ορόσημο που σηματοδοτεί την αρχή του κλαδέματος και το οποίο ακολουθούν διαδοχικές αμπελουργικές φροντίδες. Είναι λοιπόν φυσικό να προσπαθούν οι αμπελουργοί να προστατέψουν με κάθε τρόπο το ευαίσθητο αμπέλι τους κατά την τόσο κρίσιμη αυτή χρονική στιγμή.  Τ0  κείμενο  είναι  παρμένο  από  εδώ

Αυτός ο άρτος ετοιμάζετε κατά την διάρκεια ορισμένων εορτών και περιστάσεων .Οι άνθρωποι που θέλουν να συμμετάσχουν φέρνουν πάντα 5 άρτους στην εκκλησία .Στο τέλος της τελετής και αφού οι Αρτοι έχουν ευλογηθεί ,οι 4 θα κοπούν και θα μοιραστούν στους εκκλησιαζοντες ενώ ο πέμπτος θα δωθεί σε αυτόν που την ετοίμασε να το πάρει στο σπίτι του διαβασμένο .

ΥΛΙΚΑ:

1050 γρ αλεύρι για τσουρέκια περίπου ίσως και λίγο περισσότερο ανάλογα το αλεύρι μας . Εγώ έβαλα μισό για όλες τις χρήσεις και μισό για τσουρέκια ότι είχα .

40 γρ μέλι ή ζάχαρη αν δεν θέλετε (2 κουταλιές της σούπας) ή εγώ έβαλα και   πετιμέζι 

100-120 γρ ζάχαρη 

100 ml λάδι ή καλαμποκέλαιο .

1/2 κουταλάκι του γλυκού κανέλα 

7 γρ μαχλέπι

1/2 κουταλάκι του γλυκού γλυκάνισο (τον βράζουμε στο νερό που θα χρησιμοποιήσουμε)

7 γρ αλάτι

50 γρ φρέσκια μαγιά ή 2 φακελάκια ξερή μαγιά 

350 ml νερό χλιαρό

150 ml χυμό πορτοκάλι φρέσκο

Ξύσμα πορτοκαλιού (προαιρετικά).

1 κουταλιά της σούπας μέλι με ζεστό λίγο νερό διαλυμένο

Ζάχαρη άχνη για το τέλος αν δεν το κάνετε κεντημένο 

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΖΥΜΗ ΔΙΑΚΟΣΜΙΣΗΣ:

250 γρ αλεύρι για όλες τις χρήσεις 

νερό

1/2 κουταλάκι του γλυκού αλάτι 

1 κουαταλιά της σούπας λάδι  

Ετοιμάζουμε πρώτα την ζύμη διακοσμήσεις .Ζυμώνουνε όλα τα υλικά και  φτιάχνουμε μια ζύμη αρκετά σφιχτή και λεία σαν την πλαστελίνη. Την αφήνουμε να ξεκουραστεί .

ΕΚΤΕΛΕΣΗ 

• Αρχικά σε ένα κατσαρολάκια βράζουμε  νερό με τον γλυκάνισο για δύο τρία λεπτά ,σβήνουμε την εστία και αφήνουμε πάνω στην εστία να κρυώσει το αρωματισμένο νερό μας ,από το οποίο θα πάρουμε μόνο 100ml .Αν δεν θέλουμε να κάνουμε  αυτό μπορούμε να πάρουμε γλυκάνισο σε σκόνη και  να το προσθέσετε στην ζύμη .
• Αφού ετοιμάσουμε πρώτα την ζύμη της  διακοσμήσεις .. Ανακατεύουμε τη μαγιά με τα  250 ml χλιαρό νερό με το μέλι και ανακατεύουμε προσθέτοντας και 4_5 κουταλιές αλεύρι (προσέχουμε να μην μην είναι καυτό γιατί θα καεί η μαγιά ) το μείγμα μας θα πρέπει να βγάλει φουσκάλες και να αναπτύξει ένα άρωμα μαγιάς.
• Σε ένα άλλο μπολ βάζουμε τα 250 ml νερό χλιαρό και διαλύουμε την μαγιά μας με 2 κουταλίες από τη ζάχαρη και με 4_5 κουταλιές αλεύρι ..το αφήνουμε να ενεργοποιηθεί και να βγάλει φουσκάλες,για 10_15 λεπτά .
• Σε ένα μπολ βάζουμε το αλεύρι,κρατάμε λίγο ίσως να μην χρειαστεί όλο,κάνουμε μια λακούβα στο κέντρο του ,προσθέτουμε την φουσκωμένο μαγιά ,το χυμό πορτοκαλιού,το λάδι (εγώ έβαλα μισό και μισό)το αλάτι το αρωματισμένο με γλυκάνισο νερό ,τα αρώματα κανέλα ,μαχλέπι,κακουλέ,ξύσμα πορτοκαλιού .
• Ζυμώνουμε τη ζύμη μέχρι να  γίνει ελαστική και αφράτη .Την μεταφέρουμε σε καθαρό μπολ και την αλείφουμε με  λίγο λάδι για να μην στεγνώσει ,την καλύπτουμε με πλαστική μεμβράνη και  αφήνουμε την να διπλασιαστεί για περίπου 90 λεπτά σε ένα μέρος μακριά από κρύα ρεύματα αέρα (ιδανικά σε προθερμασμένο φούρνο για 10 λεπτά στους 40 ° και μετά το αφήνουμε μέσα
  στο ζεστό φούρνο *
• Εγώ την ζύμωσα  στον αρτοπατασκευαστή ,πρόσθεσα τα υλικά μου όπως λέω πιο πάνω πρώτα τα υγρά και έπειτα το αλεύρι λίγο λίγο ..

• Βάζουμε τη ζύμη σε πάγκο εργασίας ελαφρά αλεύρωμενο,την χτυπάμε για να ξεφουσκώσει και την δίνουμε σχήμα μπάλας.Την τοποθετούμε σε ένα ταψί 26 την εκατ.Αφήνουμε σε ζεστό φούρνο σκεπασμένο με μεμβράνη να ξεκουραστεί για 20 λεπτά .Στο μεταξύ προθερμάνουμε  το φούρνο και βάζουμε και ενα πυρέξ με ζεστό νερό στο φούρνο ..
• Με ένα πινέλο διαλύουμε το μέλι με 2-3 κουταλιές ζεστό νερό και περνάμε τον άρτο μας ,γενναιόδωρη ποσότητα  ομοιόμορφα.Του δίνει λάμψη και δημιουργεί μια όμορφη χρυσό κόκκινη κρούστα
• Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170 για 15 λεπτά και μόλις πάρει χρώμα κατεβάζουμε στους 16 για μια ώρα περίπου ακόμα ..στο μετάξι αν πάρει χρώμα βάζουμε αλουμινόχαρτο .

* Σημείωση :

1. Η συνταγή βγάζει δύο άρτους σε ταψί 26_28 εκ .
2. Αν θέλουμε να το κεντήσουμε,ετοιμάζουμε την ζύμη για τα κεντήματα πρώτα την αφήνουμε να ξεκουραστεί και σε ζεστό μέρος και όσο η ζύμη του άρτου ξεκουράζεται φουσκώνει εμείς ετοιμάζουμε τα σχέδιά μας. Τα αφήνουμε πάνω σε ένα δίσκο και τα σκεπάζουμε με μεμβράνη να μην ξεραθούν .Όταν είναι έτοιμος ο άρτος για να τον ψήσουμε τα τοποθετούμε ,αφού πρώτα περάσουμε με ένα νερουλό μείγμα αλεύρου για να κολλήσουν τα σχέδια με την αρχική μου ζύμη του άρτου ...τόσο όσο να αλλάξει χρώμα το νερό.  Θα χρειαστούμε πλάστη ,Μαχαίρι,κουπατ κύκλων διαμέτρου 1 -2 εκ ,3 εκατ και για το φύλλο  αμπέλου κουπατ καρδιάς και εργαλεία διακοσμήσεις .

Η ζύμη εδώ έχει αντί μέλι πετιμέζι 

Μείνετε συντονισμένοι.................

Ως την επόμενη φορά που θα ετοιμάσουμε μια συνταγή με ζυμαράκι να περνάτε καλά .

Καλό μήνα και Χρόνια πολλα ,πάνω από όλα υγεία-ευτυχία-αγάπη και χαρά στο σπιτικό σας !!!

  

Αν σας αρέσουν οι συνταγές μου μπορείτε να με παρακολουθείτε και στη σελίδα Facebook  

 Πλάθω ζυμαρακια με τα δυο χεράκια για να βλέπετε τις καινούριες συνταγές!

ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΚΟΛΦΩΣ

 ΧΡΟΝΙΑ  ΠΟΛΛΑ
Βοήθεια  μας  ,και του χρόνου  με υγεία .

6 Αυγούστου    η εκκλησία   τιμά     την     Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού
Ετοίμασα  και  εγώ  τους  δικούς  μας  Άρτους ..  για   την  πρωινή   αρτοκλασία   ..
Φυσικά  δεν  θα  μπορούσε   να  λείπει   μια  τέτοια    συνταγή   απο  το  "πλαθω  ζυμαράκια " 
 Η  συνταγή  την   δανείίστικα   είναι   από  εδώ της   φίλης  Γκόλφω  από  το  FB  
  
Ο όρος Αρτοκλασία σημαίνει ο τεμαχισμός του άρτου και χρησιμοποιείται μόνο στη Λειτουργική. Εσφαλμένα λέγεται και αρτοπλασία.
Έτσι στη Λειτουργική αρτοκλασία λέγεται ο τεμαχισμός άρτων που προηγουμένως έχουν ευλογηθεί από ιερέα ή Αρχιερέα και στη συνέχεια διανέμονται στο εκκλησίασμα. Οι ευλογούμενοι άρτοι είναι πέντε, ισάριθμοι δηλαδή μ΄ εκείνους που ευλόγησε ο Χριστός στην έρημο και στη συνέχεια διανεμήθηκαν στο πλήθος. Μαζί με τους άρτους ευλογούνται επίσης μικρές ποσότητες οίνου και ελαίου που φέρονται σε μικρές φιάλες.
Η Αρτοκλασία γίνεται και κατά την ακολουθία του όρθρου, αλλά κυρίως κατά τον εσπερινό της παραμονής δεσποτικής ή θεομητορικής εορτής, που αποσκοπεί όχι μόνο στο συμβολισμό ιερού γεγονότος αλλά και σε θεραπεία πρακτικής μοναστικής ανάγκης. Στα μοναστήρια, δηλαδή, οι μοναχοί αφού νήστευαν ολόκληρη την ημέρα της παραμονής κάθε μεγάλης εορτής, ήταν υποχρεωμένοι μα παραμείνουν στο ναό και να μην απομακρυνθούν, μετά τον εσπερινό, προκειμένου να συνεχίσουν την ολονυκτία και να τύχουν δια της αρτοκλασίας "παραμυθίας" και "στήριξης". Η ευλογία των άρτων, ανά πέντε, του οίνου ("ανά στάμνον μεστήν") καθώς και του ελαίου γινόταν με σύντομη ευχή αμέσως μετά τη λεγόμενη "λιτή", (έπειτα από τη μεγάλη δέηση), περί το τέλος του εσπερινού. Ακολουθούσε ο τεμαχισμός και η διανομή από τον "κελλαρίτη" που βρίσκονταν στον νάρθηκα ή την λιτή, δηλαδή στο χώρο μεταξύ νάρθηκα και κυρίως ναού, όπου τελούταν η δέηση της "λιτής", εξ ου και η ονομασία του χώρου. Μετά τον άρτο διανέμονταν, κατά το Τριώδιο και "ανά εξ ισχάδες ή φοίνικες" (= ανά 6 σύκα ξερά ή χουρμάδες) και από "ενός κρασοβολίου οίνος" (= ένα ποτήρι κρασί). Το έλαιο που ευλογούνταν πιθανώς χρησιμοποιούταν στο μεγάλο κανδήλι του τιμώμενου Αγίου. Πολλοί υποστηρίζουν ότι στη διανομή συμμετείχαν και οι πτωχοί.
Με το πέρασμα όμως του χρόνου, σήμερα, η αρτοκλασία μετατέθηκε και στις πρωινές λειτουργίες.
ΠΗΓΗ

ΥΛΙΚΑ:

2 κιλά αλεύρι  για όλες  τις  χρήσεις (εγώ  'εβαλα  σκληρό αλεύρι  για  τσουρέκια )

70 γρ.μαγιά ή  3  φακελάκια  ξερή  μαγιά

1 και 1/2 ποτήρι ζάχαρη 
1 ποτήρι καλαμποκέλαιο

7 γρ.μαχλέπι

4 γρ.μαστίχα σκόνη
1/2 κουταλάκι αλάτι
1 κουταλάκι γεμάτο κανέλα

Νερό   όσο  πάρει  

Επικάλυψη:

μέλι

ζάχαρη αχνη ή σουσάμι

 ΕΚΤΕΛΕΣΗ :

• Λιώνουμε την μαγιά σε  ένα  μπόλ  με   χλιαρό νερό μαζί  με  2 κουταλιές από  την  ζάχαρη .

•  Σε μεγάλο  μπόλ  κοσκινίζουμε το αλεύρι και προσθέτουμε  τα υπόλοιπα υλικά.
• Εγώ  τα  ζύμωσα  στον  αρτοπαρασκευαστή     με  τα  μισά  υλικά  

•  Προσθέτουμε την λιωμένη μαγιά και ανακατεύουμε και ρίχνουμε νερό μέχρι να έχουμε μιά ζύμη  μαλακία  και  αφράτη   που   δε  κολλάει στα  χέρια μας  .

• Ζυμώνουμε και αφήνουμε να φουσκώσει 30 λεπτά,ξαναζυμώνουμε και αφήνουμε πάλι να φουσκώσει και τέλος ζυμώνουμε την Αρτοκλασία μας σε σχήμα στρογγυλό και την τοποθετούμε σε λαδωμένο στρογγυλό ταψί.

 

•  Αφήνουμε αρκετή ωρα μέχρι να φουσκώσει καλά  θα  πάρει  και   1-2   ώρες   σε   ζεστό  μέρος   και πρίν την βάλουμε για ψήσιμο την τρυπάμε με προσοχή σε 3 σημεία με λεπτό καλαμάκι.

•   Σταυρώνουμε τον άρτο μας όπως κάνουμε τον σταυρό μας πρίν τον βάλουμε για ψήσιμο.

 

•  Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στο πρώτο κάτω ράφι του φούρνου στους 180 βαθμούς μέχρι να πάρει χρώμα μετά χαμηλώνουμε στους 160 βαθμούς, και με  ένα  μαχαίρι  όπως  κάνουμε   στα κέικ  δοκιμάζουμε  αν  έχει  ψηθεί .

• ο χρόνος ψησίματος είναι   με  το πόσο  μεγάλους    σε  μέγεθος  θα  κάνουμε  τους αρτους  και   ανάλογα   με  το  πόσο  δυνατός  έιναι  ο  φούρνο σας .

• Τους  αφήνουμε  όταν βγουν  απο τον φούρνο να κρυώσουν  πάνω σε σχάρα και μετά τους  αλείφουμε με το μέλι και την ζάχαρη αχνη ή το σουσάμι. 

 

• Αν την φτιάξετε απο την προηγούμενη μέρα πρέπει να την τυλίξετε με διαφανή  μεμβράνη για να μην ξεραθεί. 
• Αν θέλει κάποιος μπορεί να φτιάξει και 3 μικρούς αρτους αν δυσκολεύεται να φτιάξει ενα μεγάλο, εγω συνήθως φτιάχνω 5 μικρούς   ή  3 πιο μεγάλους 

                                                                            ΧΡΟΝΙΑ  ΠΟΛΛΑ   
                                                                 Βοήθεια  μας  ,και του χρόνου  με υγεία .